Uighursoft diki Tartishishlar(2000.Jan--Feb.) -- Uyghur Latin Yeziqi

[ Show ]

Support VoyForums

[ Shrink ]

VoyForums Announcement: Programming and providing support for this service has been a labor of love since 1997. We are one of the few services online who values our users' privacy, and have never sold your information. We have even fought hard to defend your privacy in legal cases; however, we've done it with almost no financial support -- paying out of pocket to continue providing the service. Due to the issues imposed on us by advertisers, we also stopped hosting most ads on the forums many years ago. We hope you appreciate our efforts.

Show your support by donating any amount. (Note: We are still technically a for-profit company, so your contribution is not tax-deductible.) PayPal Acct: Feedback:

Donate to VoyForums (PayPal):

04/19/24 06:24:06 [ Login ] [ Main index ] [ Post a new message ] [ Search | Check update time | Archives: 1, 2, 3, 4, [5], 6, 7, 8, 9, 10 ]

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Date Posted: 07/18/01 18:54:48
Author: Qeri Adem, Anwar, ....
Subject: Uighursoft diki Tartishishlar(2000.Jan--Feb.)

Note Nr.: 348 from 2001-01-24 16:57:41
by anwar
email: anwaram@yahoo.com
url: no homepage

Yanila Qeriademge:
Yahximu siz Qeriadem,sizge yazghan hetimni wahtida waqit ciqirip korginingizge rehmet.men sizni Qeriadem dep caqarsam,siz bir az biaramliq hes qipsiz.likin sizning ismingiz Qeriadem tursa men sizni yana nime dap caqirimen.Qeriadem sizning belgingiz,xunga men sizni peqetla qeriadem dapla caqiralaymen."kemsitix"ke kelsek,siz hata cuxenmen,manga amal yoq,men sizni nime dap caqarsam andin kemsitmigen bolimen.mende baxqilarning erkin pikir qilixini tosqidek "imtiyaz"mu yoq hem undaq hiyalimmu yoq.gep bolsa ucuq qilixayli.saman tigidin su yugurtkenning hec nimige paydisi yoq.siyasi digenler bilen tehimu hoxam yoq.siz "qaysisi bizning yeziq" digen mesilige,"Ata-aningizdin sorang"dapsiz.siz qeriadem turup nimixqa jawap bermeysiz!siz yana bir "tejiribe" "laheyesi"ni korsitipsiz.eqlingizge barikalla! siz barghansiri ismingizgha ohxap qeliwatisiz.sizce bolghanda bizning yeziqimizni diqqanlirimiz belgilep berse bolghidekte!diqqanlirimizni aranhuda dem alghili qoyung!tereqqiyat ziyalilargha mensup!millitimizni tereqqi qilduridihganmu yanila xu ziyalilar.siz latin yeziqi bilen kona yeziqni diqqanlargha korsitip beqing dapsiz!sizning diginingiz qance yaxlardiki diqqan?islamiyetke kirgen 1000 yihga yeqin waqittin buyan bizning millitimiz kona yeziqni ixlitip,uning bilen xanliq mediniyet yaratqini ras!sizning bizning yeziqimiz kona yeziq diginingiz millitimizning tarihini ceklep qoyamdu qandaq? miningce hazirqi waqitta yeziq ozgertix danaliq!siz oylap beqing kona yeziqni kancilik daheride ixlitiwatimiz.qaysi bir "Doctur we Doctur_axti"lirimiz kona yeziq bilen xu netijilerge erixeligen? konilarda "zaman sanga baqmisa sen zamangha baq" digen temsil barghu.kiyince sozlixeyli,bugun bek herip kettim. ANWAR

Note Nr.: 349 from 2001-01-24 19:43:34
by QeriAdem
email: qeriadem@hotmail.com
url: no homepage

Anwer,
QeriAdemligimge ten berimen, xunga ozemni QeriAdem didim. Lekin sizning "Qerip kapsiz" diyix bilen pikrimni ret kilixingizge qidap turalmaymen! Ata aningizni "Qeri Adem " disingiz eghir almaydu, lekin "qerim ketipsen" diyix arkilik pikrige redyige bersiningiz keni kandak deydikin?!Sizning yax bolghiningiz bilen digen gepinigizni untulup kaldikensiz. ...
Kona yezik Uighurlarning yezighimu yaki Latin eripi bilen tuzuluwatkan UIY, UKY lar Uighurlarning yezighimu digen soalgha jawap beriximning hajiti yok diyiximdiki sewep, sizning eklingizge ixinip deptimen. Hazirki peytte UIY, UKY tehi tuzuluwatidu, Ular peket keng helik ammisining kobul kilip keng dairide ixlitilixi bilenla Bizning yezighimiz bolup aldirimay xekillinidu. Xundak addki ukum bilen men bilen talaxkiningiz kamlaxmay kaptu. UIY, UKY lar ni Doktor we Doktor axtilirmiz ixlitix bilen ixka axmaydu, we kam digende 50 pirsentdin artuk Uighur helki ixletkendila Bir millet yeziki digen eniklimigha quxudu. Ixenmisingiz, lughetni ahturup Milletning yeziki toghrisidiki eniklimigha karap beking. Xunga peket UKY/UIY ni omumlaxturghandila andin yezikimiz bolup xekillinidu. Bir lahiye tehi putup omumlixix din burun:
Uighur yeziki kandak yezilidu? digen soalgha
Yenila ongdin solgha yezilidu dep jawap bermey amal yok. Kitaplardimu xundak diyilgen:"Uighur yeziki ongdin solgha yezilidighan we erepqidin ozgertilgen yezik..." Xunga ata aningizdin sorang didim, dikkanlardin sorang didim. Hatta Dikkanlarmu "Uighur yezighi ongdin solgha karap yezilidu" dep toghra jawap beridu. Epsuski siz yax bolghiningiz bilen....Xunga bundak addi soal toghrida emdi meni aware kilmang.
Hazirki merkizi mesile kandak kilip Omumlaxturux asan bolidighan we Komputorni halik ammisigha omumlaxuturux asan bolidighan bir yezikni tuzup qikip uni omumlaxuturux. Omumlaxturup 50 pirsentdin artuk helik ixletmigiqe uni "Uighur Yeziki" dep eniklima berelmeysiz. Xunga UKY nimu "Uighur Komputor yeziki" dep akilanilik bilen nam berilgen.
Eger helik ammisi yezik almaxturuxka layik tapsa, elwette xundak bolsa bolidu. Menmu siz bilen bu jeette bir septe turimen. Lekin yaman yeri eger keng helik ammisi kobul kilixi tes bolsa, helik sewiyisini osixige toskunluk kilip kalsa elwette helikning rayi boyiqe Kona yezikni epkes kilmastin unimu kollax asasida Yengi yezikni otturigha koyux kerek! Men koyghan pikir peket mundak endixe bilen koyulghan:
Eger UKY/UIY nining omumlixix 10 yilghiqe 50 pirsentke yetmise, siz kona yezikni epkes kiliwetsingiz, keng helik ammisi kandak kilar?!Yezik doktur we ziyaliririmiz uqunla hizmet kilidu dep bekiwetmeng. Xu doktor we ziyalilarmu axu keng helik ammisining iqidin qikidu. Elwette siler omumlaxturrux usuli we mumkinqiligi jeettin mendin obdan bilisiler, lekin munazire kiliwatkan mezmuningiz bek temidin qetnep ketkenlikdin kaykayta tekitlewatimen. Digen geplirim eghir ketken bolsa meni kequrung, ozemning mijezimni ozem yaratmaymen...
Note Nr.: 350 from 2001-01-27 18:46:58
by QeriAdem
email: qeriadem@hotmail.com
url: no homepage

Bir yezikni "yengidin" tuzuxte, komputor ilmi jeetdin oylixixka toghrta kelidighan merzmular:
Mening biliximqe, hazir Komputorda koollunuwatkan erip tizilmisi (Charecter Set) layyisi asasi jeettin tak-rekemlik (single byte), kox rekemlik we kop rekemlik (UNICODE). Tak rekemlik layiside, asasy royonni 26 erip we baxka kop ixlitidighan belgiler igelleydu. Kengeytilgen rayonda bolsa "� � � � � � �" digendek eripler jaylaxkan bolidu. Bundak tak rekemlik mexghulat sestimisini henzuqilaxturghanda, uning kengeytilgen rayonni ixlitip henzuqe hetlerni ipadileydu.
Bu qaghda peket 26 erip we asasi belgilerla tak rekem (Byte) bilen ipadilinip, kalghan eripler kox rekemlik bolup Zhonguo dolitining olqimi boyiqe elinghan bolidu. Bu qaghda henzuqe sestimida "� � � � � � �" bilen yezilghan informatsiye ANSI olqemge quxmeydu. Yeni, eger birersi Englize sesetimida "� � � � � � �" ni yazghanda, eger bundak kengeytilge royondiki ikki erip arka-arkidin kelip kalsa, ular henzuqe sestimida Henzuqe het bolup koruniwalidu. Eger henzuqe sestimida bu eriplerni yazghanda, englizqe sestimida baxkiqe bolup korunidu. Bularning sewebi henzuqe sestimilar iqki kodi 127 din qong bolghanlarni juplexturup bir henquqe het kilip bir terep kilinidu, 127din kiqik bolghanlarni ANSI olqem boyiqe bir terep kilinidu (ANSI da iqki code eng qong bolghanda 256 din yukuri bolmaydu). Englizqe sestimilarda bolsa arkandak eripni tak rekemlik (Byte) dep bir terep kilinidu.

Kox rekemlik layide bolsa etta englizqe eripler kox erip bilen ipadilinidu. Er bir eripning birinji rekimi (byte) 0 bolsa, u qaghda ikkinqi rekimi (byte) ANSI olqem boyiqe bir terep kilinsa bolidu. Xunga bu lahide 26 eripler baxka eripler bilen ohxax imtiyaxgha ege. Buni perik etixmu asan rekemler 0 bilen arilansa qokum kox rekem bilen ipadilenge asasi eripler tizilmisi bolidu-elwette.

Bezi yahxi yezilghan koptillik yumxak detalliri erip tizilmisini perk etixke ekillik bolixi mumkin. Mesilen iqki codi 127din kiqik bolghan eriplerni korgende mezmunarning tak rekemlik layide ikenligini perik etkili bolidu. Eger 127din qong kopligen rekemler arka-arkadin kelse u qokum kox rekemlik layiye bilen yezilghan bolidu. HTML/XML da bolsa erip tizilmisi layisini (Charcater Code Set) ni perik etix uqun belgilengen buyruklar bar, bu tehimu kolaylikni elip kelidu.

Lekin kopligen Yiraktin Alakilixix Eswapliri (Remote Communication Devices), mezmun uzatkanda rekem (Byte) bolsa uzitixning birligi (Unit) bolidu. Eger Henzuqe eripler arilaxmay peket ANSI aripler (256) uzitilsa, bu jeette meyli 26 erip bolsun, meyli kengeytilgen rayondiki eripler bolsun eriplerni perik etix asan bolidu. Eger Henzuqe eripler bilen ASCII eripler arilax kelse, u qaghda bir eripke bir rekem (byte) toghra kelixi natayin. Eger arka-arkadin ikki kengeytilgen rekemni kobul kilsa u henzuqe het bolixi mumkin. Eger birla kengetilgen rekemni kobul kilip uning ikki etrapida asasi rayondiki rekemler bolsa uni henzuqe rekem kilmastin kengeytilgen rayondiki erip dep perik etixka toghra kelidu. Elwette bu yiraktin alakilixix eswapliri UNICODE bilen alake elip barsa bundak mesiler bolmaydu em ohximighan yeziklarni perik etix asanlixidu.

Olqemlik kunupka tahtisi ANSI olqem boyiqe bolidu. Xunga uni Englizqe olqem diyix hata. ANSI olqem diyix kerek.
Lekin dunyada baxka tiptiki kunupka tahtiliri bar. Mesilen Fransozqe kunupka tahtisi. Etta Engizqe kunupka tahtisi erhil bolidu (American, British,...) Lekin ularning emmisi ANSI olqemge boy sunghan bolidu. Yaponqe we Henzuqe kunupka tahtisi elwette ANSI olqem boyiqe bolmaydu, lekin ular xu yezikni kirguzuxni ugunuxni zor derijide asanlaxturidu we kirguzux suritini tezlexturux rolimu bar.

Yumxak detaillarda baxka bir hil yezikni urup kirgux aldida adette dayim "Yezik Almaxturux" funkitsisiyi arikil sestimi melum bir hil yezikni kirguzux halitige keltururimiz. Eger bir hil yezikni kirguzux jetyanida dayim "Yezik Almaxturux" elip berixka toghra kelse bu yezikni ipadileydighan Kirguzux detalini tuzux kerek (Input Method). Yeni bir yezikni kirguzux uqun ikki kirguzux usuli arkilik kirguzuxke toghra kelip kalsa, kirguzux suriti nahayiti asta bolup ketidu. Xunga bu qaghda bu yezik kirguzux uqun yengidin kirguzux yumxak detailini (Input Method) tuzux kerek.
Kirguzux usuligha asasen etta yengidin bir kunupka tahtisini layilep qikix mumkin, u qaghda kurguzux tehimu tezlixidu em ogunux asan bolidu (Yengi ugenguqiler dayim kunupka tahtisigha karap het uridu em kunupkidin het izleydu) Ixkilip kandak kilip bir hil yeziktiki eripler tizilmisini kunupka tahtisigha maxlaxturux (chater-to-keyborad-mapping) intayin muyim. Eger yahxi layilense urux suritini zor yukuri kotiridu.
Yukarkilarni oyluxux zorur dep karaymen. Beziler "Biz komputorgha boysunmay komputorni boysundurimiz" dep qong sozlep ozini ozi aldap Komputor jeettin oylixixni ret kiliwatidu. Undak bolsa "Nimixka Kona yezikni kollanmay Yengi yezikka ottung?" dise kandak jawap beridikin. Del komputor seni Yengi yezikkni kollunuxungni mejburlidi emesmu? Komputporgha boysunmisang emise kona yezikni kollansang bolmamdu?

Eyni wakitta bir obdan omumlaxip kalghan Yengi yezikni mejburi halda kona yezikka kayturup ekelduk. Bunimu exu "biz dunyagha boysunmay, dunyani ozgertidhanlar" dep jar salghanlar, exu yalghan millet perwerler kildi, bolmisa hazir bundak Yezik ozgertix mesilisi bolmaytti. Exu kona yezikka ixletken kuxning 10000 din birni ixletsekla uyghur yengi yezighini etta helkaralik olqemge kirguzup bolar iduk. Hazir millitimizning komputor ixliri hazirkidin neqqe esse terrekki kilghan bolar idi. Emdilikte u mediniyet inkilawidiki dolkunni kayta kozghitixka bolmaydu-de?!
Ix kilip emdi yezik bekitkende kelgusini we uqur-dewrining yuzlinixi we Uighur helkining hazirki ehwalini kozde tutup estayidillik bilen bekitixinglarni umud kilimen (Bu mening ang ehirki yazghanlirim bolup kalsun). Ergizmu Uyhun-uinsey yeziki, Uighurlarning otmuxi digendek mezmunlarni koturup ekirmenglar. Bizge kerigi Uighur helikini kandak kilip dunyagha yuzlendurux, bu arikik oznining tilini, we mediniyini saklap kelix (hazirki mediniyitini dimekqi, otmuxtiki mediniyige kaytixni dimekqi emes). Buning uqun hazir we kelgusini oylayli. Bezi nersilerni ziyan tartixka toghra kelsek, uningdin kanqilik payda alidighanlighimiznimu oylixip bakayli. Emme nerse mukkemmel bolmaydu, lekin kaysiningda koprek payda alidighanlighimizni oylixayli.
Mening 26 eripni texebbus kilixim, silerning menigkini kobul kilinglar diginim emes, belki bundak karxi pikirni oyluxup estayidillikrak bolunglar digellik. Karxi pikirler bilen bujessemlenmigen birlik uzak mewjud bolup turalmaydu. Xinjiang Universitidiki yighinning xundak asanla birlikke kelip kalghanlighi bi-normal ix dep oyludum em ensiridim. Eger rastinla kona yezikni epkes kilip yengi yezikka otmekqi bolsanglar nahayiti estayidillik bilen oylununglar, bolupmu tebii-pen alimlirining pikrinimu elixka tirixinglar. Qunki yezik ozgertix bekmu qong ix, buningda bir putun milletke mesul bolisiler.
-Bir Internetttiki Qeri Adem
Note Nr.: 352 from 2001-01-28 20:27:25
by Apqilam
email: apqilam@yahoo.com
url: no homepage

Qeri Adem:

Yazghanliringizgha kop rehmet. Siz otturigha qoyghan prinsiplar heqiqetenmu ilmiy. Bu ilmiy pikir kop qetim tekitlengen bolsimu, qelimimizning kuqsiz bolixi seweplik uni kopcilikke muwapiq quxendurelmigen iduq. Bu qetim yazghiningizning kopcilikke kop yardimi bolidighinigha ixinimen.

Apqilam
Note Nr.: 355 from 2001-02-02 03:00:17
by Muhammad
email: no email
url: no homepage

Hormatlik Qeri Adem,

Yazganliringiz tolimu orunluq. Mayli nimila bolmisun, yanila pakat 26 harpnila ixlitip Uyghur yezigimizni ipadilax, we aldiraksanlik kilmay estayidil oylunux kerak.

Siz kang nazar dairingiz, qongkurrak bilimliringiz bilan bazi namuwapik pikirga jayida jawap berix bilan yana nurgunlarga bilim bardingiz. Mumkin bolsa oz pikringiz, bilimingizni bizlarga dawamlik yatkuzsingiz.

Qunki biz nurgun bilimlarga muhtaj.
Note Nr.: 356 from 2001-02-02 09:07:06
by Islamjan
email: tuhul55@yahoo.com
url: no homepage

hormatlik keri adam , mening bu hakta azirak pekir biriximga ruhsat kilgaysiz , meningqa bolganda , hazirki ixlitiwatkan kona yezikni putunlay Uyghur millitining ixilitixidin tohtitip uni yokka qikirix kerak , nema uqun disingiz , hazir biz Uyhurlar dunyawi bilimlarga muhtaj hargizmu bir yezikni dap qong ixlardin kuruk keliximizga hargiz bolmaydu , burunki ixlitiwatkan yezikimizni kalmaklarga tartkuzup koyduk , uni yandurup akilimiz dapmu akilalmaymiz , amdilikta Islam dinining tasiri bilan kalak Arablarning yezigini ixlitimiz dap nurgun compuyutirda tarakki kilixka bulixka tegixlik ixlardin kuruk keliwatimiz hazir biz bir ix kilsak ozimiz yani Uyghurlarning mapatini wa iktisadi tarakkayatini qikix kilgan asassta islahat elip beriximiz kerak , har bir adam oz kallisida bir kimmat karxi turuguzixi lazim hargizmu kona hamanni sorup ixlirimizni tarrakki kildurimiz disak , hiqnimiga askatmaydu , xuning uqun man yanila latin yezikining kollinixini kattik qing talap kiliman ,

Bilim bir millatting kalgusini ozgartidu !

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Forum timezone: GMT+2
VF Version: 3.00b, ConfDB:
Before posting please read our privacy policy.
VoyForums^(tm) is a Free Service from Voyager Info-Systems.
Copyright © 1998-2019 Voyager Info-Systems. All Rights Reserved.