VoyForums
[ Show ]
Support VoyForums
[ Shrink ]
VoyForums Announcement: Programming and providing support for this service has been a labor of love since 1997. We are one of the few services online who values our users' privacy, and have never sold your information. We have even fought hard to defend your privacy in legal cases; however, we've done it with almost no financial support -- paying out of pocket to continue providing the service. Due to the issues imposed on us by advertisers, we also stopped hosting most ads on the forums many years ago. We hope you appreciate our efforts.

Show your support by donating any amount. (Note: We are still technically a for-profit company, so your contribution is not tax-deductible.) PayPal Acct: Feedback:

Donate to VoyForums (PayPal):

04/26/24 23:50:03 [ Login ] [ Main index ] [ Post a new message ] [ Search | Check update time | Archives: 1, 2, 3, 4, 5, [6], 7, 8, 9, 10 ]

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Date Posted: 07/12/01 23:20:57
Author: Muhemmed Erdem
Subject: Murajet

From: "Muhemmed Erdem"
Date: Sat Mar 24, 2001 1:50 am
Subject: Murajet


Essalam Tordaxlar!

Tursun Erxidinning maqalisige qarita yezilghan maqalini korup
baqqaysiler.



Essalmu eleykum!

Yahximu siz Erdem aka! qandaq ehwalingiz? yeziq ixliri qandaq
bolup ketti?
Otkende(yengi esir kirix harpisi mezgilide) internette
ixlitidighan Uyghur yeziq (UKY)ni birlikke kelturux mulahizisi
bolghanda men heli tepsili ucurlargha ige bolup yurgentim, hazir
imtihangha teyyarliq qilix bilen bolup ketip bu ixlardin hewersiz
qaldim, hokimet buni testiqlimaptudek, bu rast
xundaqmu? "Xinjiang Geziti"ning 2001-yili 3-ayning 9-kunidiki
sanigha Tursun Erxidin ependi "Yeziq Ozgertix Birdinbir Ciqix
Yolimu?" mawzuda heli kop nersilerni yeziwetiptu. Buni oylunup
beqixqa erziydu. Heqiqiy ozgertixke toghra kelse az degende 5,6
yil bolmisa 15 yilghice bolghan tereqqiyat tosalghugha ucrixi
mumkin. Otkende Xinjiang unverstiti "Bulaq" yumxaq dital tetqiqat
merkizi(Esli orni Xinjiang sana'et insttuti 2-tejribe binasida,
doktoraxti Memtimin Gheni oz yenidin pul ciqirip bax bolup
qurghan kompyuter yumxaq detal, mehanika tejribe-tetqiqat orni)
diki hadimlirimiz kod yexilmigen het nushisi birlikke kelturux
orgini(http://www.unicode.org) bilen bir mezgil alaqilixix
arqiliq Uyghur kona yeziqigha UNICODE3.0 jedwilidin orun teqsim
qildurghan idi(2000-yil 12-ay). Ular bu toghrisida tuzulgen
tepsili jedwelning tor adresini ewetip, xu orungha Uyghur kona
yeziqi het xeklini orunlaxturux pikrini bergen hem bu het
nushisini orunlaxturux toghrisida izdiniwatqan idi. Eger yene kop
bolsa ikki yilghice, bolmisa bir yil jeryanida kona yeziq het
nushisini xu jaygha toluq muwappiqiyetlik orunlaxturup bolalisa
hazirqi Ereblerning het nushisi ornidin paydilinixningmu hajiti
qalmighan bolatti.(Hazirqi kompyuter xirketliri tuzup setiwatqan
Microsoft Office2000 ge biwasite Uyghurce kirguzux sistemiliri
del Ereblerning herp ornidin waqtince paydilanghan, addiysi menmu
xundaq) Eger bu ix toluq hel bolsa Windows ning bundin keyinki
nushiliridiki het ambirigha xu Uyghurce herpler qoxulup nexr
qilinsila, Uyghurce tor betlirining hemmiside birdin het nushisi
qacilimighice Uyghurce hetlerni korelmeslik mesilisige hatime
bergen bolattuq. Biraq bu ix emelge axqan teqdirdimu yenila
UNICODE het nushisini qolimaydighan sistemilarda yenila Uyghur
kona yeziqini ixlitelmeymiz. Uyghurlarning ehtiyajigha qarap
baqsaq, bizge keriki Windows ning Uyghurce bilen Henzuce arilax
xekli, lekin emeliyette bu mumkin emes. Yeni Microsoft xirkiti
ozi ozgertip tuzup bermigice ozimizning mukemmel qilip
tuzeliximiz hazirce mumkin emes. Bu mening hususiy qarixim....
Yighip eytqanda eger Microsoft Windows, RedHat Linux degendek
sistemilarning tup yiltizi ozgertilmigice biz Uyghurce kona
yeziqni herqandaq sistemilarda bimalal ixlitix imkaniyitige
erixelmeymiz. Biraq adettiki kitap, materiyallarni besix,
internette Uyghur kona yeziqida bet yasax, elektronluq
yollanmilarni yollax degendek ixlarda ixliteleymiz. Hazirqi koz
aldimizdiki ehtiyajgha nisbeten bular kupaye qilidu, eger
putunley Uyghurcilaxturimiz disek bu yumxaq detallarni ozgertip
tuzux hazirqi Uyghurlarning qolidin kelmigendin sirt yene
Microsoft ningmu bizge ularni ozgertip Uyghurcilaxturup berixi
mumkin emes, buninggha Uyghurlarning iqtisadiy ehwali we tesir
da'irisi yar bermeydu elbette. Undaqta biz yeziqimizni
ozgertmiguce yaki xu sistemilarni ozimiz ozgertip tuzup yaki
meblegh selip waklaliten tuzdurmigice Uyghurc yeziqini herqandaq
sistema bilen maslaxturup bimalal ixlitix meqsidige toluq
yetelmeymiz. Bezi ixlarni aldin perez qilghili bolidu, mesilen:
taghni jayidin yotkiwetix insanlar ucun mumkin bolghini bilen
yalghuz adem we yaki az bir qisim ademler bilen qisqa waqit icide
yotkep yol ecix mumkin emes ikenlikini oylap bileleymiz. Yeni biz
taghni oz qolimiz bilen tutup ittirip baqmay turupmu perez
qilalaymiz. Xundaq bolghanken , eger yeziq ozgertixke konmey,
kona yeziqta cing turiwelip, mesilini Uyghur programma
tuzgucilerge ittirip qoysa bu adil bolmaydu. Tursun Erxidin
ependi Xinjiang gezitide elan qilghan bu maqaliside asasliq
mesilini Uyghur kompyuter yumxaq detal tetqiqatciliri, Uyghur
alimlirining wezipisi dep qarap, kompyuterdiki tosalghu yeziq
ozgertixke asasliq seweb bolalmaydu, dep mesilini
yighincaqlighan. Congqur oylunup baqsaq ¡°Yeziq ozgertix mumkin
emes, Latin yeziqini qollanmasliq tehimu mumkin emes¡± degen
qarargha kelimiz¡­.
Yuqarqi mezmunlar toghrisida tepsili materiyallarni toplap,
toghirlap, kengixip nopuzluq gezit yaki zjurnallarda koprek elan
qilinsa bolatti. Hemme teng bax qaturghanda aridin sistemini
ozgertip tuzuxke iqtisadi jehettin yardem berguciler, meblegh
salghucilar ciqip qelixi mumkin idi. Eger helqning rayini sinax
toghra kelse hetta menmu Uyghur kona yeziqida turuwerixni umid
qilimen. Demek, hemmimiz Latince yeziqni qollinixini texwiq
qilghinimiz bilen heqiqiy yurikimizdin tingxap baqsaq, heckimning
kona yeziqni taxlighusi yoq. Seweb hergiz ozimizning kona yeziqqa
pixxiq bolghanliqimiz bolmastin belki kiyinkilerning aldinqilar
qaldurghan tarihni qandaqq oquxi we yengi Latince yeziqni qandaq
omumlaxturup sawat ciqirix mesilisi. Xundaq bolghanken millitimiz
bu yeziq ozgertix mezgilide heli kop qiyinciliqlargha ucraydu.
Helqimizdin 95% tin artuq kixiler nime ucun yeziq ozgertix
lazimliqini bilmesliki we cuxenmesliki mumkin. Muxundaq ehwalgha
nisbeten hazirqi eng dana piker elwette ¡°mumkkin emes¡±.

Xunga meningce herqaysikompyuter yumxaq detal tetqiqat orunluri
koprek kuc ciqirip, hokimetning muxu sahege mesul punkitsiyilik
orunliri azraq qollap bergen bolsa Uyghur kona yeziqini UNICODE
jedwilige mukemmel muqimlaxturux ixi tezrek hel qilinsa yahxi
bolatti. Eger Uyghur kona yeziq herplirining kode bekitilip ketse
UNICODE maslaxmaydighan sistemilarningmu karayiti caghliq, kop
hil amillar bilen Uyghur kona yeziqini her hil usulda
maslaxturalaymiz. Eger undaq qilmisaq heli yillarghice yeziq
toghrisidiki talax-tartixning ayighi ciqmaydighandek qilidu¡­¡­

Bu hetni sizge yezixtiki seweb: meningce siz coqum birer ma¡¯arip
ornida ixleysiz, eger helqqe yengi bir uginix temisi ciqsa buni
aldi bilen ma¡¯arip orunliri bax qaturmisa baxqa orunlar belkim
kop kucimesliki mumkin. Xunga nopuzluq gezitninng birsige axkare
halda ¡°Yengi tetqiqat temisi: Uyghur yeziqini kompyuterda
mukemmel birterep qilixni ixqa axurux¡± elan qiliwetilse, belkim
aptonom rayonimizning herqaysi jayliridin namsiz katta
programmicilirimizdin teng heriketke kelip, izdinip, oz-ara
pikirler we tehnikilar toplinip, ahiri kona yeziqni kompyuterda
birterep qilix ixi onguxluq hel bolatti. Men xundaq bolixigha
ixinimen¡­¡­

Qexqer wilayetlik Uyghur toluq ottura mektep 3-yilliq 1-sinip
oqughucisi, Alimjan Abdukerim

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]
Forum timezone: GMT+2
VF Version: 3.00b, ConfDB:
Before posting please read our privacy policy.
VoyForums(tm) is a Free Service from Voyager Info-Systems.
Copyright © 1998-2019 Voyager Info-Systems. All Rights Reserved.