VoyForums
[ Show ]
Support VoyForums
[ Shrink ]
VoyForums Announcement: Programming and providing support for this service has been a labor of love since 1997. We are one of the few services online who values our users' privacy, and have never sold your information. We have even fought hard to defend your privacy in legal cases; however, we've done it with almost no financial support -- paying out of pocket to continue providing the service. Due to the issues imposed on us by advertisers, we also stopped hosting most ads on the forums many years ago. We hope you appreciate our efforts.

Show your support by donating any amount. (Note: We are still technically a for-profit company, so your contribution is not tax-deductible.) PayPal Acct: Feedback:

Donate to VoyForums (PayPal):

04/19/24 05:12:37Login ] [ Main index ] [ Post a new message ] [ Search | Check update time | Archives: 123456[7]8910 ]


[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Date Posted: 07/12/01 21:28:49
Author: Waris
Subject: "Pinyin" wa "Ch, sh, gh, ng, zh, q, x" larning siri

From: waris
Date: Sat Nov 18, 2000 3:57 am
Subject: "Pinyin" wa "Ch, sh, gh, ng, zh, q, x" larning siri


Ässalumu äläykum tordashlar wä Ray äpändim qatarliq "ch", "sh", "zh", "Pinyin" largha kongul bölgüchilär,

Män Zamangh wä yighin qatnashquchilirigha wakalitän UKY ni mulahizä qiliwatqat barliq tordashlargha rähmät etymon.

"Pinyin Asasidiki Uyghur Yeziqi" dike "Pinyin" degän söz heroism huquqi Pinyin ni körsätmäydu! Uning bir qalpaq ikänlikini UKY elipbäsidin bir qarapla körüwelish mumkin. Qalpaq qish künliri beshimizni issiq saqlisa, yaz künliri boranning chechimizni uchurup ketishidin saqlaydu, äjdatlirimiz burundinla beshigha bir närsä kiyip kälgän. "Pinyin" digän sözni Profisur Mijit Xudabärdi äpändi qatarliq pishqädämlär hädiyä qilghan. U sözning paydisi biz bu yeziqni --UKY hükümätkä sunghanda tigidu. Miningchä köpchilik ämdi chüshändi.

UKY= 82%(IPA) + 15%(Xälqning köngini) + 3%(Xätning güzälliki)

IPA(Xälqaraliq transkripsiyä) --> ... q,sh, x ...
Xälqning könüp kätkini --> j, y, gh, ng, w
Qolyazmining güzälliki --> Zh (yäni qoshma härplärning "h" bilän axirlashqan birdäklikini säqlash)

Ch --> qolsh härp bopqalghini bilän nurghun tillarda häm IPA dimu [ʧ]("ch") däp tälappuz qilinidu. Biz köpchilik(bolupmu Ray äpandim) otturgha qoyghan pikirni birinchi häm ikkinchi qetimliq yighinda otturgha qoyghan. "C" härpining qisqa bolushtäk artuqchiliqini nurghun kishilär yaxshi körgän bolsimu, lekin "C" IPA da [ʤ]("j"), tining oxshimasliqigha qarap [ʧ],[k],[s],[ʁ]... degändäk qilinghachqa, omumiy principning oqushqa häm IPA gä uyghun bolush degän maddisigha asasän, yänila "ch" tallandi. Bundaq qilghanda uyghurchä uqmaydighan mutlaq köp sandiki kishilärmu uyghurchä oquyalaydikän däp bikitilgän. "Ch" Xänzuchä, Inglizchä, Uzbekchä, Kurdchä, Äzärbäyjnachä ... dimu [ʧ] däp oqilidu. Buni 10 nächchä tilshunas birliktä köp mulahizä qilghan.

Sh --> Qoshma härp, IPA da häm nurghn tillarda [ʃ]("sh") däp täläppuz qilinidu. Tilshunaslar "sh" ni "x" däp elishnimu "ch" ni "c" däp elishqa oxshash nurghun muzakirä qilinghan.

Sh(Sham)--> X(Xam)
X(Xoraz)--> H(Horaz)
H(Halal)--> ? (ägär "h" ni ishlätsäk tilshunasliq qa'idisidiki "bir fonimagha bir härip" prinsipigha chüshmäydu...)

Lekin axirida tilshunaslar yänila "sh" ni tallindi.

Gh, ng --> Xälq könüp kätkän

Zh--> Bu härp Uyghur tilida intayin az ishlitilgächkä(bäsh altä orundila) häm "z" bilän "h" ning arqimu arqa kelish pursiti yoq diyärlik(Öz'hal din bashqa, ägär yänä köpchilik bayqighan bolsa äwärtip bärsä) bolghachqa xätning güzälliki("h" bilän axirlashturush) közdä tutulup, "Dj", "Zj","vj", " j " larni qollinish mywapiq däp qaralmidi.

Q--> Xälqarada omumiyliship bolghan häm uyghurlarning äng chong tor bikiti http://www.makanim.com mu alliburun omomiylashturup bolghan. Masilän: Iraq, Quran ...
X--> Gärchä Uyghur xälqi arisida käng omumiylashqan bosimu, lekin IPA gha uyghun kälmäslik, uyghurlar xänzulardin bashqilar "x" ni "sh" däp täläppuz qilishqa könälmigächkä, tilshunaslar täripidin "Xoraz" diki "x" üchün taliwelindi.

Uyghur-->Bu atalghu yighinda birlikkä kelip boghan!!! Häm yighinda bundin keyin "Uighur", "Uygur", "Uigur", "Weiwuerzu" digändäk yezilsa imla xataliqi däp alahidä körsitilgän.
Änggiliyäliklär jahilliq qilip Oxford lughitidä "Uighur" däp yazghan bosimu, Amerika qatarliq dölätlär Uyghurlar gha hörmät qilip "Uyghur" däp yazghan. Buni Amerikada uqup kälgän tilshunas Doktur Xämit Zakir äpändi alahidä täkitligän. Oxford lughitinimu özgärtidighanlar chiqip qalar ...
Shunga Alimjan qatarliq "Uighur" ning yaqlighuchilirining tilshunaslargha häm yighinning qararigha hörmät qilishini sämimiy täläp qilimän.


Rey äpändim, sizning "Zh" ni " j ", "Zj" gha özgärtish pikiringiz burunla tilshunaslar täripidin rät qilinghan. Miningchä "J" qät'iy mukin ämäs, lekin "Z" ning arqisidin "h" kilidighan sözlär köp chiqip qalsa, "Zj" ni qayta qarap chiqishqa sunushqa bolidu. Buning üchün siz "z" ning arqisidin "h" kilidighan sözlärdin köpräk tepip birishingizni soraymän. Män Shinjang Uniwersititigha wakalätän bu pikirni qayta sunup baqsam solidu.
Sizning qälqara birliklär toghrisidiki pikiringiz xeli orunluqkän. Qarisam siz xeli chongqur izliniwetipsiz. Shunga qälqara birliklär täräptin yänimu eniqraq pikir bärsingz. "c", "v" larni "ch","W" lar üchün ishlätmäy chättin kirgän sözlärgä ishlätsäk qandaq bolar? chunki cm/sec ni chm/sech yaki chm/sec däp oqughili bolmaydu. "v" nimu xeli yaxshi oylishipsiz.

Biz "C" ni birdäm [s], birdäm "ch" däp oqusaq kishilärni qaymuqturup qoyimiz. Shunga "ch" ni "c" gha özgärtmäy, uni chättin kirgät atalghulargha ishlitish yaki ishlätmäslikni oylashsaq.

Biz KUY ni xeli tästä mushunchilik birlikkä kältürduq. Buninga 10 nächchä ataqliq tilshunas qatnashqan. Nurghun kishilär "Bu uyghurlarning tunji qetim birlikkä kelishi ..." däp qaridi.
Shunga köpchilikning äshu 10 nächchä tilshunasning pikirigä hörmät qilishini, tilshunasliq sahäsidin izlinip pikir birishini soraymiz...

Miningchä "Ch, gh, ng, sh, q, x" larni ämdi qayta oylashmishaq, "Zh" gha män digän boyichä oylashsaq qandaq?

Chünki bundaq qiliwärsäk birlikimiz buzulup kätmisun, xälqnimu qaymuqturmayli. Birlikkä kelip 3 kün ichidä bazi kishilär UKY-1, UKY-2 degändä "Birlik" lärni chiqirip boptu. http://www.uighursoft.com/Uyghurqe/index.htm gä qarang.

"h" ni "c" disä, "q" ni "Kh" disä ... Bular qäyärdiki tilshunasning qa'idisigä chüshidu? Kimlär birlikkä kältürgän!? Däl shu kishi 14 - dikabir män (Waris Abdukerim) ning yenida olturup "Yengi UKY layihäsigä qoshulimän ..." däp xeli yuquri awazda warqirighan!!! Uighursoft sherkitining derictory bolghan bu kishi (Alim Ähät) ning yeghin xulasisining pikir däptirigä yezilghan birdinbir pikiri " Elipbä tärtipi kona yeziq tärtipi boyichä bolsun."(Imzasi häm pikiri Kona yeziqta yezilghan) idi. Bu qandaq wädä?! Bu qandaq birlik!!!???

Ämdi märkizi mäsilä yänila UKY ning elipbä tärtipi bilän "c", "w" larni chättin kirgän sözlärgä, birliklärgä ishlitish yaki ishlätmäslikkä yötkälsä qandäq?




Zaman Research Group
Xinjiang University
Urumqi, China
Email: waris@xju.edu.cn
http://www.zaman.xju.edu.cn
Tel:86-991-2862753-5234(O),5146(H)

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]


Forum timezone: GMT+2
VF Version: 3.00b, ConfDB:
Before posting please read our privacy policy.
VoyForums(tm) is a Free Service from Voyager Info-Systems.
Copyright © 1998-2019 Voyager Info-Systems. All Rights Reserved.