vinh danh Phạm Duy -- mytho

[ Show ]

Support VoyForums

[ Shrink ]

VoyForums Announcement: Programming and providing support for this service has been a labor of love since 1997. We are one of the few services online who values our users' privacy, and have never sold your information. We have even fought hard to defend your privacy in legal cases; however, we've done it with almost no financial support -- paying out of pocket to continue providing the service. Due to the issues imposed on us by advertisers, we also stopped hosting most ads on the forums many years ago. We hope you appreciate our efforts.

Show your support by donating any amount. (Note: We are still technically a for-profit company, so your contribution is not tax-deductible.) PayPal Acct: Feedback:

Donate to VoyForums (PayPal):

[ Login ] [ Contact Forum Admin ] [ Main index ] [ Post a new message ] [ Search | Check update time ]

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Date Posted: 01:16:45 08/07/04 Sat
Author: thái hiền
Subject: vinh danh Phạm Duy

:::Lê Hữu :::
Phạm Duy, tôi còn yêu, tôi cứ yêu

con đường thảnh thơi nằm
nghe chuyện tình quanh năm

Phạm Duy

[Editor: Mời bạn nghe thử một số bài được trích dẫn ở link này .]

Ông yêu thích chủ đề nào hơn hết trong toàn bộ sáng tác âm nhạc của ông, bao gồm những dân ca, tình ca, tâm ca, đạo ca, rong ca, kháng chiến ca, quê hương ca... vân vân? người dẫn chương trình văn nghệ Phạm Duy, Người Tình đặt câu hỏi. Tình ca. Câu trả lời thẳng thắn, dứt khoát, không chút lưỡng lự. Nói thẳng, nói rõ, không ngại ngùng, không quanh co, đó là tính cách, là con người Phạm Duy.

Câu hỏi ấy tôi nghĩ, nếu không phải đặt ra cho Phạm Duy mà cho đối tượng đông đảo người yêu nhạc của ông, chắc cũng sẽ nhận được ở không ít người, câu trả lời tương tự.

Tình ca và tình ca đôi lứa

"Tình khúc", "tình ca"..., những cách gọi này lâu nay đã trở thành phổ biến, và dễ được hiểu theo nghĩa những bài nhạc tình, cũng tựa như thơ tình, truyện tình vậy. Điều này có đúng, nhưng không hẳn lúc nào cũng đúng, nhất là đối với trường hợp Phạm Duy.
Người dẫn chương trình đêm ấy không hỏi thêm, nên Phạm Duy cũng không giải thích thêm về câu trả lời ngắn, gọn của ông; tuy nhiên, trong một lần tiếp xúc, khi đề cập đến những "đêm nhạc tình Phạm Duy" do những người yêu ông, yêu nhạc của ông thực hiện ở nơi này nơi nọ dạo gần đây, tôi được ông cho biết: "Nhạc tình yêu của tôi xưa nay không chỉ thu hẹp trong phạm vi và chủ đề tình yêu nam nữ, tình yêu trong âm nhạc còn được hiểu là : yêu tiếng nói, yêu con người, yêu thiên nhiên, yêu đến cả những vật thể nhỏ bé, vô tri vô giác như hòn đá, mảng rêu..." Qua cách nói ấy, ta hiểu rằng chủ đề tình yêu trong âm nhạc Phạm Duy rộng khắp, đa dạng. "Tình yêu", hai chữ ấy nghe vậy mà rộng lớn quá, mênh mông quá: tình yêu đất nước, thiên nhiên, con người, lứa đôi..., biết nói sao cho vừa!... Có thể nêu một ví dụ: "Tình Ca", một trong những ca khúc quen thuộc của ông được nhiều người yêu thích, lại không phải là một... "tình khúc". Bài nhạc tên là vậy, thế nhưng không phải chỉ yêu cô gái bên nhà, miệng xinh ăn nói mặn mà... (mà) có duyên, ta thấy ông còn yêu tiếng nước tôi từ khi mới ra đời..., yêu câu hát Truyện Kiều..., yêu đất nước tôi, nằm phơi phới bên bờ biển xanh..., yêu những sông trường..., yêu bác nông phu, đội sương nắng bên bờ ruộng sâu..., nghĩa là, đúng như ông nói, bất kể thứ gì yêu được là ông "yêu" thôi. Thử hỏi, làm sao không khỏi nghe lòng dấy lên nỗi kiêu hãnh, niềm tự hào dân tộc khi nghe đến những câu hát:

Tôi yêu biết bao người,
Lý, Lê, Trần... và còn ai nữa?
Những anh hùng của thời xa xưa
Những anh hùng của một ngày mai ...

Nghe ông yêu nhiều, yêu hết mức đến như vậy, ta cũng muốn "yêu" theo ông.

"Tình Ca" là một trong những bài nhạc ta gặp nhiều "chất Phạm Duy" nhất. Với "Tình Ca" ông mở lòng ra phơi phới. Ở "Tình Ca" là tình yêu thật rộng lớn, thoát ra ngoài, vượt lên trên mọi thứ tình yêu khác, kể cả tình yêu đôi lứa. "Tình Ca" là một "tình yêu tổng hợp", là bản tình ca lớn nhất: bản tình ca của đất nước. Đất nước nơi ông đã lọt lòng, nơi ông đã được nghe câu hát đầu tiên trong đời mình, là lời mẹ hiền ru những câu xa vời... Lời mẹ ru ấy, bản tình ca của đất nước ấy, là mối tình đầu đời, là cuộc tình lớn nhất của ông. Cuộc tình ấy có khi vui khi buồn (bốn ngàn năm ròng rã buồn vui...), có lúc khóc lúc cười (khóc cười theo mệnh nước nổi trôi...).

Ta hiểu vì sao hình tượng "chiếc nôi" vẫn luôn được Phạm Duy nhắc tới, vẫn luôn theo ông đi vào trong những lời nhạc, khi thì bác mẹ sinh từ lúc nằm nôi (Tình Ca), khi thì Việt nam, hai câu nói trên vành nôi (Việt Nam, Việt Nam), khi thì đặt tên cho người, đặt tình yêu nước vào nôi (Huyền Sử Ca Một Người Mang Tên Quốc)...

Đâu phải chỉ "Tình Ca", ta còn gặp những "Tình Hoài Hương", "Xin Tình Yêu Giáng Sinh", "Tình Nhân Loại, Nghĩa Đồng Bào"... Những bài nhạc có cái tựa mang theo chữ "tình" ấy dều không phải là những ca khúc viết riêng cho tình yêu nam nữ.

Nhạc tình Phạm Duy, hệt như tính cách của ông, đã không hề tự đặt cho mình một giới hạn, một ràng buộc trong khuôn khổ nhất định nào mà luôn luôn muốn đi tới tận cùng những bến bờ.

Nhạc tình yêu nói chung của Phạm Duy là như vậy. Thế còn nhạc tình yêu "nói riêng", dành cho đôi lứa, thì sao? Câu hỏi nhiều người muốn biết. Như chuẩn bị sẵn cho câu trả lời, nhạc sĩ Phạm Duy có tạm đưa ra một "bảng phân loại" khái quát dành cho những bản tình ca mà đối tượng, ông cho biết: "chỉ thu hẹp trong phạm vi và chủ đề tình yêu nam nữ". Đường tình trăm vạn lối, biết đâu là đâu; tuy nhiên, cũng xin thử làm công việc hệ thống hóa, qua các tiểu đề bên dưới, những nẻo đường tình từng in dấu chân người nhạc sĩ trong suốt cuộc "hành trình âm nhạc Phạm Duy", khởi đi từ "tuổi bâng khuâng"(1) cho đến khi là "người tình già trên đầu non"(1), chỉ mong phần nào giúp người yêu nhạc Phạm Duy vừa có được cái nhìn tổng thể, vừa hình dung được những bộ mặt khác nhau của tình yêu thể hiện qua dòng nhạc của ông.

Công việc này thực ra không đơn giản chút nào vì thật khó mà đạt được sự chính xác tuyệt đối trong lúc sắp xếp, phân loại theo từng đề mục. Một bài nhạc có khi không biết nên sắp vào "cột" nào cho phù hợp, hoặc vừa có thể cho vào "cột" này, lại vừa có thể cho vào "cột" khác, chưa nói là "con đường tình ta đi"(1) của Phạm Duy có lúc thênh thang, có lúc ngoằn ngoèo, nhiều ngõ ngách, lắm ngã ba ngã tư đường tình, đặt chân vào dễ mơ mơ màng màng, có khi lạc lối, chẳng biết đường nào ra...

"Tình ca" trong bài này, từ đây trở đi, xin được hiểu theo nghĩa nhiều người vẫn quen hiểu: tình ca đôi lứa.

"Con đường tình ta đi"

Sáng tác đầu tay, năm 1942, "Cô Hái Mơ" (phổ từ thơ Nguyễn Bính), khởi đầu cuộc hành trình âm nhạc dài hơn nửa thế kỷ của Phạm Duy, từ khi ông khoác cây đàn lên vai, là một bài tình ca, và có thể được xem như "mối tình đầu" của Phạm Duy với nền tân nhạc Việt nam.

1. Tình Đầu

"Con đường tình" của Phạm Duy, như bao nhiêu con đường tình của bất cứ ai khác, cũng đã khởi đi từ những mối tình đầu. Tình yêu là những nụ hoa vừa chớm nở, hay nói như Phạm Duy, là "trái táo thơm", chỉ đến khi "ghé răng cắn vào" thì... "giấc mơ não nùng vội tan" (Ngày Nào Biết Tương Tư).

Tình đầu thường là những mối tình e ấp, hoặc ngu ngơ, vụng dại (Phạm Duy vẫn gọi đùa là "tình ấp úng") và vẫn được xem là mối tình đẹp nhất, khó quên nhất. Từ những mối tình "lãng mạn tiền chiến":

Hôm xưa tôi đến nhà em
ra về mới nhớ rằng quên cây đàn...
Hôm sau tôi đến nhà em
cây đàn còn đó nhưng em đâu rồi?...
Tôi nâng niu cây đàn, tình tang...
Yêu tôi hay yêu đàn?... (Cây Đàn Bỏ Quên)

Những mối tình thầm lặng, khép kín, chỉ mình ta biết với riêng ta:

Cô hái mơ ơi, không trả lời tôi lấy một lời. Cứ lặng mà đi, rồi khuất bóng. Rừng mơ hiu hắt lá mơ rơi... (Cô Hái Mơ, theo thơ Nguyễn Bính).

Đến nỗi niềm bâng khuâng của "người em sầu mộng" tuổi đôi mươi, tuổi "cuống quýt, dạt dào, em biết yêu lần đầu"(2):

Ngày em hai mươi tuổi, mới chớm biết yêu người, đã buồn vì duyên mới, rồi đây sẽ nhạt phai... (Ngày Em Hai Mươi Tuổi)

Tình đầu là mộng ước, là giấc mơ tươi đẹp nhất của một thời tuổi trẻ:

Tôi đang mơ giấc mộng dài
đừng lay tôi nhé cuộc đời chung quanh...
Đừng lay tôi nhé cuộc đời
tôi còn trẻ dại, cho tôi mơ mộng... (Tôi Đang Mơ Giấc Mộng Dài)

"Đừng lay tôi nhé cuộc đời", đừng đánh thức những giấc mộng đầu, hãy cứ để yên cho tuổi trẻ "mơ giấc mộng dài" với con đường dài phía trước, con đường cỏ cây hoa lá xanh tươi.

Con đường của đôi mình,
ôi chuyện tình thư sinh... (Con Đường Tình Ta Đi)

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Replies:

Re: vinh danh Phạm Duy -- thái hiền, 01:18:46 08/07/04 Sat